4. Antalya Diplomasi Forumu’nda konuan Jeffrey Sachs, Suriye’deki savan sorumlusu olarak ABD ve srail’i iaret etti. “Suriye’de Esad’ devirmek, ABD’nin 2011’de balatt, srail’in 25 yldr istedii bir operasyondu” dedi.
Bu sz elbette doru, ama eksik. Sz gelimi, Esad ailesinin 61 yllk kanl Baas rejimi, 1982 Hama Katliam gibi konular ele alnmadan 2011 sreci anlalamaz deil mi? Byk Ortadou Projesi, Arap Bahar konularn bilerek bu soruyu soruyorum.
Konuyu netletirmek iin Sachs’n sylediklerini ksaca bir hatrlayalm m?
“Alt Gn Savalar’ndan bu yana en az 57 yldr Orta Dou’da sren savalarn ana nedeni ABD ve srail’dir. 2011’de Washington’da “Suriye’de Esad’ devirmek iin, srail’in 25 yldr istedii” ve ‘Operation Timber Sycamore’ adn tayan bir operasyon karar alnd. Suriye’de 2012’de balayan ve srail’e kar olan Bear Esad’n devrilmesiyle sonulanan sava ABD ve srail istedi, kurgulad. Bu sava, Esad’n basks ve diktatrlnden kaynaklanmad. 2011 baharnda Obama’nn verdii emirle Esad’ devirmek iin balatlan sava sonunda, Esad’ devirerek u an Suriye’de yeni ynetimi oluturan ‘cihatlar’ da ABD eitti, silahlandrd ve iktidara tam oldu.“
Hemen syleyelim… Jeffrey Sachs’n konumas elbette ki dorular, hakikatleri barndryor. tirazlarmz buna deil! Zaten bu konumada ABD ve srail’e ynelik gerekleen eletirilerin ok daha sert tonda olanlarn bizler de uzun zamandr dile getiriyoruz. Bu anlamda, konumasnn arpc, ezber bozan bir yan da yok yani.
Ancak Sachs konumasnda “ABD’ye mutlak g atfederek, dier tm lkelerin, halklarn iradesini yok saymas.” ciddi bir sorun.
Tek sorun bu olsa keke… mel’anetin ba Amerika ve srail evet, ama, bunu sylerken baka eyler de gizleniyor.
Neler mi? Madde madde sralayaym o zaman:
1. Analizde bir kere Trkiye’nin ve Suriye halknn iradesi yok saylyor: Sachs, Suriye savann sorumlusu olarak sadece ABD ve srail’i gsteriyor. Elan dorudur. Ama btn bunlara ramen analizde 14 ylda 600 binden fazla kayp veren, milyonlarcas mlteciye dnen, Esad’a ve 61 yllk kanl Baas rejimine kar mcadele eden Suriye halknn iradesi ile Trkiye’nin Erdoan liderliinde sreci titizlikle yneten rol hie saylyor.
2. 2013’te Guta’ya kimyasal saldr gerekletiren Esad’n Obama ynetimi tarafndan neden devrilmedii aklanmyor: Obama, 2012’de kimyasal silah kullanmn “krmz izgi” ilan etmesine ramen, 2013’te Esad’n Dou Guta’da kimyasal silah kullanmasna mdahale etmedi. Sachs’n “ABD Esad’ devirmek istedi” tezi, Obama’nn bu frsat neden kullanmad sorusuyla eliiyor.
3. ABD’nin pasif ve elikili roln perdeliyor: ABD, Esad’ devirme gc ve frsatna sahipken, Rusya, ran, Hizbullah ve ID’in Esad’a destek vermesine seyirci kald. YPG’yi glendirerek Trkiye’ye kar hasmane bir tutum sergiledi. Sachs’n “her eye kadir ABD” anlats bu gereklerle uyumuyor.
4. Trkiye’nin blgesel etkinliini grmezden geliyor: Sachs, Suriye savan “srail’in tevik ettii alt sava”tan biri sayarken, ABD’nin bu lkelerde istenmeyen bir aktr olduunu gz ard ediyor. Lbnan, Irak, Libya, Somali, Sudan gibi lkelerin yaralarn sarmaya alan Trkiye’nin iradesini ve katklarn ise tamamen yok sayyor.
Hlasa… Bir Amerikal olarak Sachs’n ABD’yi eletirmesi houmuza gidebilir. Ama ben yine de alklamadan nce, blgesel inisiyatif adna bir dnelim derim. nk hakikati perdelemenin eksiltmek dahil onlarca yolu var.