Dileri Bakan Hakan Fidan’n ev sahipliinde Antalya’da gerekletirilen slam birlii Tekilat ve Arap Ligi Gazze Temas Grubu Toplants neticesinde Trkiye, Filistin, Suudi Arabistan, Katar, Endonezya, Nijerya, Bahreyn, rdn, Msr, rlanda, Norve, Slovenya, spanya, in Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu tarafndan ortak bildiri kabul edildi.
Sz konusu bildiride u ifadelere yer verildi:
Bizler, Arap Birlii Gazze Temas Komitesi ile slam birlii Tekilat Bakanlar Komitesi’nin Dileri Bakanlar ve Temsilcileri ile rlanda, Norve Krall, Slovenya Cumhuriyeti, spanya Krall, in Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu temsilcileri olarak, gal Altndaki Filistin Topraklar’ndaki (FT) gelimeleri ve zellikle Gazze’deki sava sona erdirmeyi ele almak zere bugn Antalya’da bir araya geldik. Amacmz, kalc bara ulamak iin iki devletli zm hayata geirecek somut admlar belirlemek ve bu dorultuda acil eylemleri hayata geirmektir.
Toplantmzdaki grmeler sonucunda aadaki hususlarda mutabk kaldk:
srail-Filistin atmas, onlarca yln en ar dneminden geiyor. Bu durum, iki devletli zmn uygulanmasn, uluslararas hukuku ve Birlemi Milletler art’nn ilkelerini zedeliyor. Blge, ok sayda mzakere, uluslararas giriim, gerilim ve sava dngsne tank oldu. Ancak mevcut siyasi kmaz ve insani felaket, daha nce grlmemi bir boyuta ulat.
Taraflar arasnda yllarca sren grmelere ve uluslararas abalara ramen, atmann tek geerli zm olarak grlen iki devletli zm hayata geirilemedi.
Uluslararas toplumun adil ve kalc bir zm iin yapt arlar, sahada somut sonular dourmad. Bugn yaanan trajediler, atmann yeni bir evresi deil, uzun sredir devam eden bir sorunun yansmasdr.
ki devletli zm yolunda ilerleme salanamamas, her trl arlk ve iddeti krklyor. Bu durum, mevcut gelimelerle bir kez daha kantland. Bizler, her trl iddeti ve terrizmi knyoruz.
Gemi deneyimler, bu atmann zmsz kalmasnn yeni sava risklerini artracan gsteriyor. Bu nedenle taraflar, blgesel ve uluslararas arabuluculukla samimi ve kararl mzakerelere katlmaldr. Uluslararas toplum da igali sona erdirecek adil bir siyasi zm destekleme sorumluluunu stlenmelidir.
ki devletli zm destekleyen eitli giriimler sryor. Bunlar arasnda slam birlii Tekilat-Arap Birlii Bakanlar Komitesi, ki Devletli zm iin Kresel ttifak ve 26 Mays’ta Madrid’de dzenlenen Temas Grubu Bakanlar Toplants yer alyor. Antalya Bakanlar Toplants, bu giriimlerin zmn uygulanmasndaki ivmeyi koruma asndan nemini vurgulad.
FT’deki son gelimelerden derin endie duyuyoruz. srail glerinin ayrm gzetmeyen saldrlar, ok sayda sivilin hayatn kaybetmesine ve hayati altyapnn kastl olarak yok edilmesine yol at. Bu eylemleri iddetle knyoruz. Birlemi Milletler kararlar dorultusunda derhal kalc bir atekes salanmasn talep ediyoruz. 19 Ocak’ta yrrle giren, Msr, Katar ve ABD’nin arabuluculuunda salanan atekes ve esir/mahkm takas anlamasnn tam olarak uygulanmasn destekliyoruz. Bu sre, kan dklmesini durdurmay, insani yardm ulatrmay ve toparlanma ile yeniden ina almalarn balatmay amalyor.
Gazze eridi’nin, Bat eria ve Dou Kuds ile Filistin Ynetimi (FY) ats altnda birletirilmesi gerektiini vurguluyoruz. FY’nin Gazze eridi ve tm FT’de sorumluluklarn yerine getirebilmesi iin siyasi ve mali destek salanmas arttr.
Filistin halknn Gazze, Bat eria ve Dou Kuds’ten zorla yerinden edilmesini kesin olarak reddediyoruz. Uluslararas hukuk ve insancl hukuka tam uyum salanmaldr. Gazze’de temel hizmetler derhal yeniden balatlmal, blgeye ve blge iinde hzl, srekli ve engelsiz insani eriim gvence altna alnmaldr. Gazze’ye kapsaml insani yardm ulatrlmaldr. Gazze’nin yaanmaz hale getirilerek halkn ge zorlanmas, gnll bir hareket deil, zorunlu yerinden etmedir ve bunu kabul etmiyoruz.
nsani felaket srerken, yardmn bir silah ya da pazarlk arac olarak kullanlmasn reddediyoruz. nsani yardm Gazze’ye engelsiz ulamaldr. srail gei noktalar almal, hava ve deniz yoluyla yardm teslimat da kullanlmaldr. Filistin halknn ala mahkm edilmesi veya temel yardmlardan yoksun braklmas iin hibir gereke kabul edilemez.
Birlemi Milletler Filistinli Mltecilere Yardm Ajans’na (UNRWA) desteimizi yineliyoruz. UNRWA, Filistinli mltecilere temel hizmet ve insani yardm salama konusunda vazgeilmez bir rol oynuyor. BM Genel Kurulu’nun verdii yetki nedeniyle alternatifi yoktur.
Toplant, Msr, Katar ve ABD’nin atekes arabuluculuunu takdir etti. Bu abalar, yeniden ina srecini ilerletmek iin kritik nemdedir. Msr’n Filistin hkmetiyle koordineli olarak balatt, Arap Birlii ve slam birlii Tekilat tarafndan onaylanan ve uluslararas ortaklarca desteklenen yeniden ina plann gl ekilde destekliyoruz. Ayrca, BM ve uluslararas balarla i birlii iinde Kahire’de dzenlenecek Gazze’nin erken toparlanma ve yeniden inas konferansna tam destek veriyoruz.
Suudi Arabistan Krall ve Fransa Cumhuriyeti e bakanlnda Haziran’da New York’ta dzenlenecek Filistin Sorununun Barl zm ve ki Devletli zmn Uygulanmas Konferans’n destekliyoruz. Bu konferans, igali sona erdirmek ve iki devletli zm hayata geirmek iin gerekli admlar belirlemeyi, somut ve sre snr olan taahhtlerle aba ve kaynaklar harekete geirmeyi hedefliyor.
srail’in Bat eria’daki uluslararas hukuk ihlallerine son verilmesini talep ediyoruz. Yerleim faaliyetleri, ev ykmlar, arazi kamulatrmalar, altyap tahribat, Filistin ehirlerine askeri basknlar ve FT’nin herhangi bir ksmn ilhak giriimleri kabul edilemez. Kuds’teki Mslman ve Hristiyan kutsal meknlarda hukuki ve tarih statkonun korunmas gerektiini vurguluyoruz. Bu balamda, Haimi Vesayeti’nin kilit roln tanyoruz.
Uluslararas hukuk ve BM kararlarna sayg gsterilmelidir. ki devletli zmn uygulanmas ve atmann zm iin gl bir siyasi irade, uluslararas aba ve gvenceler gereklidir. zm engelleyen yasa d eylemlerden hesap sorulmal, bar abalarnn baltalanmas nlenmelidir.
Bu nedenle, tm uluslararas abalar olumlu ve geri dndrlemez admlarla glendirilmelidir. 2024 Uluslararas Adalet Divan’nn danma gr dorultusunda igalin sona erdirilmesi ve kalc bar salanmas iin siyasi sre yeniden balatlmaldr. Bu sre, uluslararas hukuk, BM kararlar, Madrid ilkeleri (“toprak karl bar” dahil) ve Arap Bar Giriimi’ne dayanmaldr. 4 Haziran 1967 snrlar temel alnarak, bakenti Dou Kuds olan bamsz bir Filistin devleti kurulmaldr. Net kriterler ve balayc bir takvimle, srail ve Filistin’in yan yana bar ve gvenlik iinde yaayaca bir gelecek ina edilmelidir. Bu, Ortadou halklar arasnda birlikte yaam, gvenlii ve blgesel entegrasyonu salayacaktr.